Мамлакатимиз янгиланиш даврига қадам қўйган биринчи кунлардан бошлаб очиқ, прагматик ва амалий ташқи сиёсат юритиш, дунёдаги барча тараққийпарвар мамлакатлар билан яқин дўстлик ва ҳамкорлик муносабатларини мустаҳкамлашга устувор аҳамият қаратмоқда. Ўзбекистон ўтган йилларда ана шу стратегик йўлга доимо содиқ қолиб келаётгани айни ҳақиқат.
Ўтган тарихан қисқа даврда юртимизнинг Марказий Осиё минтақаси ва жаҳон миқёсидаги сиёсий ўрни ва нуфузи кескин ошди. Дунёда Янги Ўзбекистонга нисбатан ишонч руҳи ва мамлакатимиз билан ҳамкорликка интилиш кучайди. Юртимиз минтақамиз ва жаҳондаги сиёсий жараёнларнинг фаол иштирокчисига айланди. Жумладан, Европа Иттифоқи билан ҳамкорлигимиз янги босқичга кўтарилди.
Самарқандда ўтаётган “Европа Иттифоқи – Марказий Осиё” саммити икки минтақа давлатлари ўртасидаги ҳамкорликка янги суръат бағишлайди. Минтақалар ўртасида бир қанча соҳаларда, хусусан, иқтисодиётда алоқаларни яна ривожлантириш имконияти туғилади. Марказий Осиё жаҳон сиёсатининг муҳим геосиёсий ўйинчиси ва субъектига айланмоқда, Европа эса дунёнинг шу қисмида ўз иштирокини кенгайтиришга интиляпти. Марказий Осиё Европа учун ишончли ҳамкорга айланиб бормоқда.
Самарқандда ўтаётган саммит энергетика, хомашё ва коммуникациялар каби соҳаларда шериклик ва ҳамкорликнинг янги истиқболларини очиб беради. Биргина Ўрта коридорни ривожлантириш ҳар икки томон учун ҳам манфаатли лойиҳа. ЕИ минтақанинг йирик савдо ҳамкори ва инвестори бўлиб, минтақадаги сармояларнинг 40 фоиздан ортиғи иттифоққа аъзо давлатлар ҳиссасига тўғри келади.
Марказий Осиё давлатларининг ўзаро интеграция жараёнларини янада жадаллаштиришда Европа Иттифоқининг минтақавий интеграция бўйича тўплаган тажрибаси долзарб аҳамиятга бўлади.
ЕИ таклифларидан бири яшил энергия манбаларини ривожлантиришдир. Бу глобал тенденция. Шу муносабат билан Марказий Осиё мамлакатларига қуёш, шамол ва гидроэнергетикадан ишлаб чиқариладиган энергия улушини ошириш учун сармоя киритилиши муҳим.
Марказий Осиё минтақасида сув масаласи долзарбдир. Сувни тежовчи технологияларни жорий этиш, сув ресурсларини бошқариш тизимини такомиллаштириш зарур. Европа Иттифоқи мамлакатлари бу борада катта тажрибага эга. Шунга кўра, қўшма лойиҳаларни амалга ошириш орқали озиқ-овқат хавфсизлигини кучайтириш мумкин. Нуфузли экспертлар бу борадаги ҳамкорликни муҳим йўналиш, деб ҳисоблашмоқда.
Самарқанд саммити доирасида савдо, саноат, логистика, энергетика соҳаларида янги лойиҳалар муҳокама қилинаётгани Европа мамлакатларидан инвестиция жалб қилиш учун янги платформалар яратишга хизмат қилади. Қишлоқ хўжалиги, қайта тикланувчи энергетика ва рақамли иқтисод соҳаларидаги ҳамкорликка ҳам эътибор алоҳида. Шунингдек, саммит транспорт ва логистика инфратузилмасини янгилаш, минтақани транзит хабга айлантириш йўлида қўллаб-қувватлаш имконини беради. Келгусида бу ҳамкорлик Тошкент – Самарқанд – Туркманбоши – Кавказ – Европа йўналишидаги транспорт коридорлари орқали Европа билан боғланиш имкониятини кенгайтириши ҳам мумкин.
Бугунги кунда Ўзбекистоннинг “GSP+” тизимидаги иштироки амалиётда иқтисодиётимизга фойда келтираётганини айтмоқчиман. Энг аввало, “GSP+” тизими Ўзбекистон ишлаб чиқарувчиларига Европа бозорига 6 000 дан ортиқ турдаги маҳсулотни солиқсиз экспорт қилиш имконини беради ва бу катта қулайлик. Ҳозирга қадар бу имкониятдан тўлиқ фойдаланилмаган. Шунинг учун Ўзбекистон ва ЕИ томони имкониятларни кенгайтириш устида иш олиб боряпти. Ушбу тизимдан мамлакатимиз тадбиркорлари максимал фойда олишлари учун барча чоралар кўрилмоқда.
Яна бир муҳим жиҳат Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги ўзаро ҳамкорликнинг меъёрий-ҳуқуқий базаси ҳам мустаҳкамланмоқда. Хусусан, Брюссель сўнгги йилларда Марказий Осиёнинг бешта давлати билан Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битимни имзоламоқда. Ҳозирга қадар Қозоғистон, Қирғизистон ва Туркманистон Европа Иттифоқи билан бундай шартномаларни имзолаган бўлса, Тожикистон ва Ўзбекистон ушбу ҳужжатни имзолаш бўйича ишларни якунламоқда.
Бир сўз билан айтганда, Самарқанд саммити нафақат дипломатик ютуқ, балки ижтимоий-иқтисодий ривожланиш учун янги манба бўлишига шубҳа йўқ.
Имомназар ТУРСУНОВ,
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати,
Ўзбекистон ХДП фракцияси аъзоси.